توجه ویژه به ترانه در یازدهمین جشنواره شعر وداستان جوان سوره؛تب ترانه سرایی نباید دست و پای شاعر را ببندد

تاریخ ارسال : 1392/05/26

کارگاه ترانه از سلسله برنامه های جنبی یازدهمین جشنواره شعر وداستان جوان سوره عصر امروز(26 مردادماه) در محل سالن شماره 3 پردیس سینمایی بهمن با حضور علی داودی، ناصر فیض، سعید بیابانکی و محمدکاظم کاظمی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی یازدهمین جشنواره شعر وداستان جوان سوره، ترانه عنوان بخشی است که از این دوره یعنی دوره یازدهم به چرخه رقابتی بخش های جشنواره شعر و داستان جوان سوره اضافه شده و مورد توجه شاعران جوان و کارشناسان نیز قرار گرفته است.

آسیب بزرگ ترانه سرایی؛ شهرت حبابی و زودرس

بیابانکی در ابتدا به تعریف مشترکی از ترانه اشاره کرد و گفت: آثار موسیقایی با کلام به سه شیوه تولید می گردند؛ اولین شیوه تبدیل ساختن ملودی توسط آهنگساز و سپس گذاشتن یک کلام و شعر متناسب با آهنگ است که از قدیم به این روش ترانه سرایی مهر می گفتند.

وی در توضیح روش دوم و سوم ترانه سرایی ادامه داد: در روش دوم آهنگساز برای یک شعرِ از پیش سروده شده که برای موسیقی خاصی سروده نشده آهنگسازی می کند، مثل شعرهای شاعران بزرگ که با آهنگ های مختلف آهنگسازان همراه شده است. در روش سوم هم که در 10 ، 15 سال اخیر بسامد زیادی هم یافته اشعاری در قالب 4پاره سروده می شود و غالبا به زبان محاوره گفته شده و بدون اینکه منشاء معلومی داشته باشد ترانه نامیده شده است.

بیابانکی در ادامه ترانه سرایی به روش اول را صحیح ترین روش اطلاق ترانه خواند و اظهار داشت: در این روش هنرمند در آنِ واحد نیازمند دانستن موسیقی، شعر، عروض و حتی کمی هم خوانندگی است.

این شاعر و هنرمند در برشمردن دلایل روی آوردن برخی به ترانه سرایی توضیح داد: یکی از دلایلی که دوستان شاعر ترغیب می شوند به سمت ترانه سرایی بروند شهرت حبابی و زودرسی است که در مقابل با سرودن شعر که حداقل نیازمند 10 الی 15 سال کار مستمر دارد، این شهرت در ترانه سرایی بسیار زودهنگام تر است.

بیابانکی با نقل مضمونی از برتولت برشت مبنی بر اینکه شاعر یا نویسنده هنگام خلق اثر نباید به مخاطب فکر کند، اظهار داشت: وقتی شعر می سرایید شاید اصلا به مخاطب فکر نکنید اما در ترانه اینطور نیست وباید به چیزهایی فکر کنید مثل اینکه شاید خواننده در ادای برخی کلمات دچار مشکل شود و از این گونه موارد و نتیجه گیری کرد: بنابراین مرز ناخودآگاه در ترانه سرایی شکسته می شود بنابراین شعری که برای تبدیل به موسیقی می سراییم شعر ناب نمی تواند باشد هرچند باید تمامی ویژگی های زبانی و دستوری شعر سالم را داشته باشد.

وی در ادامه از شاعران ترانه سرایی چون حسین منزوی، قیصر امین پور و ... نام برد که در عین شاعرانگی و سالم بودن اشعارشان ورود مناسبی نیز در ترانه سرایی داشته اند.

تب ترانه سرایی در سال های اخیر و عاشقانه های سطحی که به صورت آفتی گریبان ترانه را گرفته از مواردی بود که بیابانکی به آن اشاره داشت و توضیح داد: ترانه سرایی به گونه ای که روی ملودی ، به صورت مناسب کلام بگذارد به نظر کار بزرگی است و قابلیت تلفیق ترانه با موسیقی از عوامل ماندگار شدن یک ترانه است.

زبان معیار با زبان شعر در ترانه نباید ادغام شود

در ادامه کارگاه ناصر فیض رئیس دفتر طنز حوزه هنری ، مترجم و شاعر از عواملی یاد کرد که در سرایش ترانه باید مورد توجه قرار گیرد، وی در این باره گفت: هماهنگی میان خواننده، آهنگساز، ترانه سرا و مخاطب باید در خلق یک اثر مورد توجه قرار گیرد.

فیض در ادامه افزود: برخی آهنگسازان با بعضی اوزان بهتر کار می کنند و یا تسلط خوانندگان بر نوع خاصی از اشعار و ... عوامل دیگری که علاوه بر ذوق مخاطب باید موردتوجه قرار گیرد.

فیض شکستن زبان شعر را صورت مناسبی برای خلق ترانه ندانست و یادآور شد: با شکستن زبان شعر ، ترانه پدید نمی آید و حتی برخی سطح نازل تر شعر را ترانه می دانند، مثل اینکه برخی شعر کودک می گویند و بعضی شعر کودکانه. در حقیقت تمام مواردی که یک شعر خوب را متمایز می کند باید در ترانه هم جمع شده باشد و صدق کند مثل موسیقی مناسب، ترکیبات تازه و ....

این مترجم در ادامه به آفت ترانه سرایی اشاره داشت و سخنان خود را اینگونه تکمیل کرد: مخلوط شدن زبان ترانه با زبان معیار اتفاق مبارکی نیست. متاسفانه در سال های اخیر با خیل آثاری روبروییم که به دلیل نشناختن معیارهای مناسب گویی سراینده همه ترانه ها یک نفر است و هیچ ویژگی منحصر به فردی در آثار دیده نمی شود.

وی در ادامه یادآور شد: اتفاق نامبارکی که این سال ها دیده می شود این است که بسیاری از آهنگساز ها و خواننده های ما در حوزه شعر صاحب نظر نیستند به هر حال باید به مخاطب فکر کرد.

در انتهای این بحث بیابانکی اضافه کرد: اینکه یک خواننده صدایش مورد توجه است نباید با استقبال از ترانه استفاده شده توسط آن خواننده اشتباه شود. در حقیقت خواننده فوق الذکر هر چه بخواند مورد توجه است و مردم دوست دارند، ملودی و صدای خواننده نمی تواند به ترانه معنا دهد و فقط حواس مخاطب را از معنای ترانه دور می کند.

گفتنی است پس از پیش درآمد فوق کارگاه ترانه به مانند سایر کارگاه به خوانش آثار توسط شرکت کنندگان جوان جشنواره و نقد و بررسی این آثار اختصاص یافت.