مصطفی علیپور در كارگاه «شعر آزاد و كلاسیك» دومین جشنواره شعر انقلاب: شاعر به تربیت شعری و دستاورد روحی و معنوی محتاج است

تاریخ ارسال : 1391/08/22

مصطفی علیپور شاعر و داور دومین جشنواره شعر انقلاب در كارگاه تخصصی «شعر آزاد و كلاسیك» این جشنواره گفت: شاعر برای سرودن، نیاز به نوعی دستاورد روحی و معنوی و سیر و سلوك تربیتی دارد.
به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری، مصطفی علیپور، شاعر، استاد دانشگاه و داور بخش شعر آزاد دومین جشنواره شعر انقلاب در كارگاه تخصصی ویژه دومین جشنواره شعر انقلاب گفت: بیشتر آثاری كه در این جشنواره داوری كردیم متعلق به شاعرانی بود كه شرایط و جریان های انقلاب را به لحاظ حضوری درك نكرده بودند و تجربه هایشان بر نقل روایت های شفاهی یا كتبی مبتنی بود.
علیپور درباره دربرگیری موضوعی شعر انقلاب اظهار كرد: موضوع شعر انقلاب بسیار عام و جامع است و این ایجاب می كند كه تعریف های مختلف و سلیقه های گوناگون برای تولید آثار ادبی در این زمینه جذب شوند.
این استاد دانشگاه با تاكید بر اهمیت وجود مضمون های بدیع و شهود شاعرانه در شعر سپید گفت: به اعتقاد من شعر در فضای ناخودآگاه شكل می گیرد و یكی از مشكلات شاعران سپیدگوی ما این است كه یا ناخودآگاه یعنی شهود شاعرانه ندارند و یا ناخودآگاه شعری و شهودشان خیلی كمرنگ است.
وی ادامه داد: بیشتر شعرهای شاعران جوان ما از نظر مضمون مانند هم هستند؛ به طوری كه مثلا دو شعر را از دو شاعر جوان یكی در بندرعباس و دیگری در خراسان می خوانیم و می بینیم این دو شعر از نظر مضمون و محتوا عین هم هستند، با وجودی كه این دو شاعر هیچ ارتباطی با هم نداشته اند.
این شاعر در خصوص شاعرانه دیدن جهان و تفاوت نگاه شاعر با دیگران و ارتباط آن با سرودن اشعار متمایز و بدیع، گفت: كار شاعر متفاوت دیدن است به طوری كه «شمس» می گوید كه به جهان نیامده ام مگر برای دیدار؛ نكته اینجاست كه وقتی كسی متفاوت می بیند می تواند متفاوت بنویسد.
علیپور با اشاره به الهام و شهود شاعرانه ادامه داد: نیما می گوید من هیچگاه به سراغ شعر نرفتم مگر اینكه شعر مرا صدا بزند؛ كمتر شعر، شاعران ما را صدا می زند بلكه آن ها در پی ساختن و تولید كردن شعر هستند، غافل از اینكه شعر مانند اتومبیل نیست تولید كردنی نیست.
داور دومین جشنواره شعر انقلاب بیان كرد: شعر معمولا در لاشعورترین شرایط و از طریق ناخودآگاه اتفاق می افتد نه در شعورمندی شاعر و از این نظر شاعر برای سرودن نیاز به نوعی دستاورد روحی و معنوی و سیر و سلوك تربیتی دارد كه وجود این عوامل باعث خلق آثاری می شود كه متمایز و ویژه است و دیگر مضمون های مشابه در آثار شاعران را رقم نخواهد زد.
وی در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان كرد: مشكل دیگر شاعران جوان ما در حوزه شعر آزاد و سپید مشكل زبان است؛ عمده شاعران ما درك و دریافت درستی از موضوع زبان در معنای صرف و نحوی آن ندارند و از این رو هنجارگریزی هایی كه انجام می دهند درست از آب در نمی آید.
علیپور ادامه داد: درست است كه دستورگریزی و رهایی از قیود زبان از جمله ضرورت های شاعری است اما بدون آشنایی و آگاهی از زبان نمی توان قیود و قراردادهای آن را شكست. شاعر به هر ترتیب مقید به تبعیت از قراردادهای زبان است مگر اینكه با تسلط كافی به این قراردادها بتواند از آن ها بگریزد.
این منتقد ادبی افزود: اساسا دستورگریزی در شعر با دستورستیزی متفاوت است و برخی از شاعران جوان ما با هدف دستورگریزی وارد حوزه دستورستیزی می شوند كه این نادرست است.
این شاعر گفت: دستورگریزی و شكستن قراردادهای زبانی كه به نحو زیباشناسانه انجام می گیرد، منوط است به آشنایی از و تسلط بر قراردادهای زبانی و نكات فنی دستوری.
وی با بیان اینكه شاعر باید نسبت به جهان و زبان شهود و معرفت داشته باشد، افزود: آدم های معمولی زبان را می دانند اما آن را نمی شناسند، متخصصان زبان هم زبان را می دانند و هم آن را می شناسند، اما شاعران علاوه بر این ها نسبت به زبان شهود و معرفت دارند و همین نكته موجب تمایز شاعر از غیر شاعر می شود.
این داور دومین جشنواره شعر انقلاب در ادامه خاطرنشان كرد: شهود و دریافت مبتنی بر معرفت شاعر از زبان است كه به بیان او ارزش زیبایی شناسانه می دهد، بدین ترتیب زبان شعر سوای زبان حرف زدن معمولی است كه برخی گمان می كنند اگر حرف های عادی روزمره را بنویسند شعر سپید گفته اند.
وی در ادامه با تاكید بر اینكه همه این نكات درخصوص همه قالب های شعری صدق می كند، تصریح كرد: اگر شعر زاییده ناخودآگاه شاعر است دیگر قالب چندان تعیین كننده نیست بلكه اتفاقا همین ناخودآگاه است كه تعیین می كند این شهود شاعرانه در چه قالبی ریخته شود.
علیپور گفت: از این نظر شعر سپید به لحاظ مولفه های شعری هیچ چیز كم از شعر كلاسیك ندارد و تنها تفاوت آن ها در بحث وزن و قافیه است.
وی در پایان دارا بودن ذهنیت موزون را در سرودن شعر سپید موثر خواند و عنوان كرد: شاعرانی در سرودن شهر سپید موفق هستند كه ذهنیت موزون داشته باشند، موسیقی و ریتم در كلام به دست نمی آید مگر اینكه شاعر دارای ذهنیت موزون باشد و شاعران جوان باید این را در شعر كلاسیك تمرین كنند.