به بهانه برگزاري نهمين جشنواره سراسري تئاتر ماه؛ با ماه تا «معنويت، انديشه و هنر»
تاریخ ارسال : 1391/08/08
يكي از شاخص‌هاي معتبر بودن يك جشنواره، اعتبار و وزن علمی و 
هنري اعضاي هيئت داوران آن جشنواره است. جشنواره تئاتر ماه از همان آغازين قدم‌هاي خود و در رعايت و تحقق اين شاخص اهتمام جدي از خود نشان داده و در جشنواره نهم نيز- چه در همايش‌های منطقه‌اي و چه خود جشنواره‌ی سراسري- آن را قوت بخشيد.
ماه، چه واژه زيبايي است... به وسعت خيال، به سپيدي نور. و چه زيبا نامي‌ست كه بر پيشاني يكي از تاثيرگزارترين رويدادهاي مهم تئاتر كشور نقش بسته‌است. ماه، بر صحنه‌ها نور مي‌پاشد و در پرتو اين نور معنويت، انديشه و هنر تجلي مي‌يابد. 9 سال از برآمدن اين ماه در آسمان پرستاره تئاتر ايران مي‌گذرد و در اين مدت گاه خوش درخشيده و گاه كم‌سو جلوه كرده است. نهمين جشنواره تئاتر ماه با رويكردي جديد نسبت به سال هاي قبل، از 22 تا 29 مهرماه 1391 در تهران برگزار شد و در مجموع 49 نمايش در بخش‌هاي صحنه‌اي بزرگسال وكودك و نوجوان و نمايش خياباني به اجرا درآمدند. درباره جشنواره نهم با توجه به تفاوت‌هايش نسبت نحوه انتخاب نمايش‌ها نسبت به سال‌هاي قبل، حرف و حديث‌هايي پيش آمد كه البته جنبه‌هاي مثبت‌اش بيشتر مطرح گرديد تا تبعات منفي‌اش. با این حال، جشنواره نهم با روند جديد همزمان با حضور دكتر رحمت اميني در مركز هنرهاي نمايشي حوزه هنری كليد خورد و در ادامه با عملياتي شدن شيوه‌اي كه در فراخوان پيش بيني شده بود با همكاري دفاتر هنرهاي نمايشي حوزه هاي هنري سراسر كشور و مركز محافل و جشنواره‌ها پيش رفت و سرانجام در وقت مقرر و طبق تقويم پيش‌بيني شده در 29 مهرماه به پايان رسيد. در اين پروسه اما، چند نكته را بايد موشكافانه بررسي كرد و از نتايج آن براي سال‌هاي بعد بهره برد.
1- يكي از ويژگي‌هاي اين دوره و اين نوع فراخوان، هويت بخشي و جدي گرفتن كارشناسان و مسئولان تئاتر حوزه‌هاي هنري استان‌ها بود كه در واقع قدم اول براي برگزاري جشنواره سراسري تئاتر ماه با نظر كارشناسي و سپس نظارت و ارزشيابي و مديريت آن‌ها برداشته شد. كارشناسي متون ارائه شده به حوزه هنري استان- شناخت از توانايي و پتانسيل گروه‌هاي فعال در سطح استان و انتخاب آن‌ها و چه بسا دعوت از آن گروه‌ها جهت شركت در جشنواره- و نيز هدايت درست گروه‌هاي پذيرفته شده در مسير تمرين از جمله مسئوليت‌هاي سنگين و پراهميت مسئولين دفاتر تئاتر بود كه طبيعتاً بخش عمده‌اي از نمايش‌هاي اجرا شده در جشنواره سراسري، حاصل تلاش‌هاي اين عزيزان و نحوه نظارت و هدايت آن ها بوده است. هر چند در بعضي موارد از گروه‌هاي شهرستاني شنيده مي‌شد كه حوزه هنري استان مربوطه و مسئول دفتر هنرهاي نمايشي‌‌اش هيچ‌گونه حمايت و همكاري با گروه اعزامي نداشته است. در صورت صحت اين ادعا كه بايد توسط كارشناسان و ارزيابان مركز هنرهاي نمايشي و مركز محافل و جشنواره ها بررسي شود تاكيد و توصيه جدي و حتي تذكر به روساي مراكز حوزه هنري مبني بر حمايت همه جانبه از گروه‌هاي راه يافته به همایش‌های منطقه‌اي و جشنواره‌ی سراسري، امري ضروري مي‌نمايد و در مرتفع كردن اين مشكل مؤثر و مفيد خواهد بود.
2- بالا بودن نسبي سطح كيفي نمايش‌هاي اجرا شده در جشنواره نهم نسبت به دوره‌هاي قبلي، جاي تأمل دارد. و اين پيشرفت به ويژه در تئاتر شهرستان به نظر نگارنده به دو عامل بستگي داشت. يكي تعداد كم نمايش‌هاي اجرا شده در هر بخش است كه بر مي‌گردد به كيفيت‌گرايي هيئت انتخاب جشنواره كه البته نويد آن را دكتر اميني؛ دبير هنري جشنواره؛ چند ماه قبل به هنرمندان داده بود و ديگري اعزام كارشناسان زبده تئاتر به مراكز استان‌ها بود كه قطعاً در پيراسته شدن نمايش‌ها (متن و اجرا) و نزديك كردن كيفيت نمايش‌ها به سطح يك جشنواره سراسري مؤثر و مفيد به فايده بوده است.
3- تفكيك جشنواره به بخش هنري و اجرايي و انتخاب دبير براي هر بخش كه از دوره هشتم تحقق پيدا كرد شايد در نگاه اول كمي خطر تداخل مسئوليت‌ها و بي‌نظمي در برگزاري را در ذهن متبادر كند اما برگزاري نسبتاً يكدست و منظم جشنواره امسال نشان داد كه اين رويه، زياد هم پربيراه نيست و مي‌توان با استفاده از تجارب دو دوره قبلي براي جشنواره دهم نيز از اين روش استفاده كرد و جشنواره‌اي به مراتب بهتر و استانداردتر برگزار كرد. اگر در جشنواره نهم، كاستي‌هايي هم به لحاظ پشتيباني مشهود بود- كه بود- بر مي‌گشت به عدم اختصاص بودجه كافي كه طبيعتاً دست‌اندركاران جشنواره را با مشكل مواجه کرد. آنچه كه در برگزاري يك جشنواره بيش از هر چيز اهميت دارد اين است كه گردانندگان آن كار بلد و از جنس خود هنرمندان باشند كه اين مهم خوشبختانه درانتخاب اعضاي ستاد برگزاري دوره‌هاي مختلف جشنواره تئاتر ماه- معمولا- لحاظ گرديده است.
4- يكي از شاخص‌هاي معتبر بودن يك جشنواره، اعتبار و وزن علمی و هنري اعضاي هيئت داوران آن جشنواره است. جشنواره تئاتر ماه از همان آغازين قدم‌هاي خود و در رعايت و تحقق اين شاخص اهتمام جدي از خود نشان داده و در جشنواره نهم نيز- چه در همايش‌های منطقه‌اي و چه خود جشنواره‌ی سراسري- آن را قوت بخشيد.
5- سخن آخر اين‌كه جشنواره تئاتر ماه با 9 سال سابقه برگزاري ثابت كرده است كه صرفاً به عنوان يك رويداد فرهنگي و هنري تلقي نشود و در طول اين سال‌ها و به‌ويژه در اين دوره نشان داده كه مي‌تواند در سطح كشور و از طريق حوزه‌هاي هنري استان‌ها در جايگاه يك رويداد تاثيرگزار و جريان‌‌ساز در عرصه سياست‌گزاري تئاتر كشور عمل نمايد و اين امر ميسر نخواهد بود مگر با تداوم حمايت‌هاي جدي از تئاتر استان‌ها، اعزام كارشناسان مجرب جهت آموزش و ارائه رهنمون‌هاي لازم و مهم‌تر از همه برنامه‌ريزي اصولي و قابل اعتماد جهت اجراهاي عمومي نمايش‌هاي شركت‌كننده در تهران يا استان‌ها، كه البته ازديرباز تعريف كرده‌اند كه هيچ تئاتري كامل نمي‌شود مگر اين‌كه تماشاگر داشته باشد. جشنواره ماه مي‌تواند محملي براي توليد نمايش‌هاي در خور "معنويت، انديشه و هنر" شود و از اين طريق واسطه‌اي براي اجراي عمومي و ديده شدن نمايش‌هاي توليد شده در طول سال. باشد كه از فروغ اين ماه، هيچ سالني در كشور بي‌چراغ و هيچ نمايشي بدون تماشاگر نباشد. انشاا...
* توحید معصومی
مسئول دفتر هنرهای نمایشی حوزه هنری استان اردبیل