خسروی وقار: شاعر مثل نفس كشیدن به نقد شعرهایش محتاج است/ مالك شعر خداست
تاریخ ارسال : 1395/04/22
حسن خسروی وقار، عضو انجمن شعر قم، گفت: كلیشه‌ای شدن شعر امروز، به این برمی‌گردد كه شاعران جوان جهان‌بینی خاص خود را ندارند و لاجرم دنیا را از زاویه نگاه نه چندان بینای یكدیگر میبینند.
به گزارش روابط عمومی مرکز محافل و جشنواره های حوزه هنری، حسن خسروی وقار متولد 1370 خورشیدی است و در حال حاضر دانشجوی مقطع كارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی است. وی از سال 1388 عضو انجمن شعر قم شده‌است و در جلسات انجمن شعر محیط كه به همت استاد محمدعلی مجاهدی شكل گرفته حضور دارد. آثار خسروی وقار برگزیده جشنواره‌های متعدد ادبی بوده‌اند؛ از جمله هشتمین جشنواره بین المللی شعر یار و یادگار، جشنواره ملّی شعر ایثار، دهمین جشنواره ملّی شعر و داستان جوان سوره و اوّلین جشنواره شعر دانشجویی مقاومت كرمانشاه.
حسن خسروی وقار همچنین از راه یافتگان مرحله نهایی چهاردهمین مهرواره شعر و داستان جوان سوره است. به همین مناسبت گفت‌وگویی با او داشته‌ایم كه در ادامه می‌خوانید:
چرا ادبیات امروز ادبیاتی كلیشه‌ای شده‌است؟ راه‌های برون‌رفت از این مسئله چیست؟
به گمانم این سؤال پاسخ ساده‌ای دارد. شاعر امروز، اهل خواندن نیست، اهل دیدن نیست و اهل كشف نیست. انتظار خلق آثار فاخر و برجسته در ادبیاتی كه شاعرانش حتّی شعر گذشتگانشان را نخوانده‌اند و نهایتاً با شعر روزگار خویش دمخور بوده‌اند، انتظاری بی‌معنی است. حداقل چیزهایی را كه یك شاعر باید بخواند و بداند، شعر باشكوه گذشتگان است. در واقع شاعر از آن جهت كه با لفظ و معنا سر و كار دارد، باید به آثار فرهنگی جامعه خویش، از ادبیّات تا فلسفه، عرفان، جامعه شناسی، تاریخ و... احاطه داشته باشد، و پرواضح است كه این احاطه به معنای تسلّط نیست كه محال است... این احاطه به آن معنی است كه شاعر باید از آن منابع عظیم فرهنگی آنقدر در چنته داشته باشد كه بتواند با استفاده از دانسته‌هایش و نیز قوّه تحلیل خویش و ذوق خدادای به جهان‌بینی خاص خود برسد.
در واقع كلیشه‌ای شدن شعر امروز، به این برمی‌گردد كه شاعران جوان ما با توجّه به دلایلی كه عرض شد، جهان‌بینی خاص خود را ندارند و لاجرم دنیا را از زاویه نگاه نه چندان بینای یكدیگر میبینند.
جهان بینی متفاوت، زندگی متفاوت و نگرش متفاوت به هستی را به ارمغان می‌آورد و ثمره این تفاوت‌ها در لایه‌های زبانی، عاطفی، موسیقایی، تصویری، و اندیشه گانی شعر بروز می‌كند.
اما با كمال تأسّف باید بگویم از جامعه‌ای كه سرانه مطالعه در آن از پانزده دقیقه كمتر است، بیش از این نمی‌توان انتظار داشت.
چه مسیری را برای رشد نوجوانان و علاقه‌مندان به شعر پیشنهاد می‌كنید؟
من كوچك‌تر از آنم كه بخواهم برای رشد شاعران جوان تر، مسیری را پیشنهاد كنم. اما نكاتی را از اساتیدم آموخته ام كه همان‌ها را در میان می‌گذارم. فكر می‌كنم برای یك شاعر هیچ چیزی مثل مطالعه فراوان و دقیق و با تأمّل و البتّه جهت دار (از قرآن كریم و نهج البلاغه بگیرید تا آثار بزرگان شعر فارسی، تا شعرهای خوب معاصر، تا شاهكارهای رمان در سراسر جهان، تا آثار متفكّران برجسته و...) و زانو زدن در محضر اساتید لایق این رشته و استفاده از نقدها و درس‌های آنان مفید نباشد. در واقع یك شاعر تا وقتی زنده است، به نقد شعرهایش مثل نفس كشیدن محتاج است.
نكته دیگر هم به زندگی شخصی مربوط می‌شود. زندگی هرچه شاعرانه تر و پاك تر باشد، شعرهای بهتری را هم به دنبال دارد. در واقع كنش‌ها و واكنش‌های عاطفی ما نسبت به محیط و اتّفاقات پیرامونی هرچه شدیدتر باشد، شاعرانگی شعرهای ما نیز، به مراتب بیشتر خواهد شد.
نكته آخر هم كه به ذهنم می‌رسد، این است كه هرچه هست، از خداست، مالك شعر هم اوست، اوست كه به شاعر قدرت كشف مضامین تازه را می‌دهد... پس چه بهتر كه شعر را هم از او بخواهیم. در نمازهایمان، در مناجاتمان، در زیاراتمان، از خدا و رسول و اهل بیتش، بهترین شعرها را بخواهیم. یقینا به فضل او اجابت خواهیم شد.
چندمین بار است كه در جشنواره شعر و داستان جوان سوره شركت می‌كنید؟
بنده از دوره نهم جشنواره، تا همین دوره اخیر، در جشنواره شركت كرده‌ام و غیر از دوره یازدهم در مابقی ادوار، جزو دعوت شده‌ها بوده‌ام.
شیوه برگزار این جشنواره را چگونه ارزیابی می‌كنید؟
در كل، این جشنواره نسبت به بسیاری از جشنواره‌ها، امتیازات ویژه‌ای دارد. از جمله اینكه در طی ادوار، وقفه‌ای در برگزاری آن ایجاد نشده. داورهای محترم در طول دوره‌های مختلف یكسان نبوده‌اند، یعنی در هر سال، داورانی با سلایقی متفاوت به قضاوت درباره آثار پرداخته‌اند و این خود برای شاعرانی كه در بیشتر دوره‌های جشنواره دعوت شده‌اند، می‌تواند مایه امیدواری باشد كه به بیراهه نرفته‌اند.
مزیت دیگر این جشنواره، این است كه میزبانی شاعران را در هر سال، شهرهای مختلف بر عهده می‌گیرند و این امر به آشنایی شاعران با فرهنگ‌ها و خصوصیات متفاوت وطنشان كمك شایانی می‌كند.
دیگر ویژگی جشنواره، زمان دو روزه برگزاری جشنواره است كه به آشنایی رو در روی شاعران با یكدیگر، علی‌الخصوص با شاعران پیش‌كسوت تر و تبادل اطلاعات بین آن ها می‌انجامد. علاوه بر این، كنش‌ها و واكنش‌های عاطفی كه در دیدارهای شاعرانه در طول این مدت برای شاعران رخ می دهد، حائز اهمیت است.
امّا این جشنواره هم مثل بسیاری جشنواره‌های دیگر كاستی‌هایی دارد كه اجمالاً به آن ها می‌پردازم.
گاهی در جشنواره اتفاقاتی افتاده كه من و دوستانم گمان كردیم در نتایج داوری، از بیرون جشنواره دست برده شده... این قبیل اتفاقات كه بسیار هم اندك است، شایسته جشنواره‌ای كه منصوب به حوزه هنری انقلاب اسلامی است، نیست.
نكته قابل ذكر دیگر هم آن است كه ای كاش جشنواره به سمتی برود كه در فراخوان و داوری آثار، شاعرانگی شعرها مورد نظر قرار بگیرد، نه موضوعات شعری. موضوع محوری آفتی است كه شاعران را به دروغ‌گویی وامی‌دارد. شاعران عزیزی را دیده‌ام كه علاقه خاصی به سرایش در حوزه‌های آیینی و انقلابی نداشته‌اند، اما به خاطر رویكرد موضوعی جشنواره، اجباراً سروده‌اند و همه ما می‌دانیم این جنس شعرها چه از آب در می‌آید.
به عنوان نقد آخرم هم در راستای نكته قبل عرض كنم كه گرچه این جشنواره، یكی از رسالت‌های خود را تولید شعرهای فاخر در راستای انقلاب اسلامی می‌داند، اما در ایجاد دغدغه برای شاعران جوان برای سرایش آثار درخور انقلاب، ضعیف عمل كرده. برگزاری نشست‌های تخصّصی پیرامون اندیشه‌های نظریّه‌پردازان انقلاب اسلامی، مانند شهید مطهّری (ره) در طول دوره جشنواره، می‌تواند مثمر ثمر باشد.
آیا جلسات شعر و داستان حوزه هنری تأثیری در جو ادبی استان داشته‌است؟
یقیناً تأثیر قابل توجّهی داشته، خصوصاً در حوزه شعر طنز. تا قبل از برگزاری كلاس‌های آموزش شعر و نثر طنز دكتر عبّاس احمدی و به تبع آن محفل «قمپز»، شعر طنز در قم جایگاهی نداشت. اما فی‌الحال با زحمات عزیزان حوزه هنری و شخص دكتر احمدی، طنز قم از جایگاه قابل توجهی در كشور برخوردار است.
در زمینه شعر جدّی هم گام‌های خوبی برداشته شده. سابقاً كه محفل «شكوفه‌های خیال» از بهترین جلسات شعر قم بود و الآن هم كه جلسه شعرخوانی ماهانه «مهر و ماه» برگزار می‌شود. شاید باورتان نشود، ما وقتی در این جلسه می‌نشینیم، احساس می‌كنیم در كنگره‌ای ملّی نشسته‌ایم، چرا كه كیفیت شعرهای خوانده شده، بسیار بالاست... اصلاً این جلسه انگیزه‌ای می‌شود برای سرایش شعرهایی بهتر.
سوای این ها، محفل «نقد و نظر» هم فوق‌العاده است، اینكه یك شاعر قبل از چاپ مجموعه، می‌تواند از قضاوت مخاطبان حرفه‌ای خود، راجع به آثارش با خبر شود، اتّفاق بسیار مباركی است.
آیا مجموعه‌ای آماده چاپ دارید؟
به فضل خدا مجموعه شعر بنده با عنوان «میراث» در سال‌های آتی منتشر خواهدشد.
برای اطلاع ازمهمترین اخبار جشنواره ها و محافل حوزه هنری ما را در کانال تلگرامی دنبال کنید.